Pensioendiner

Sommige liefhebberijen zorgen voor  – hoe zal ik het zeggen – een boel extra werk, dat overigens met alle liefde wordt gedaan.
Zo vroeg mijn moeder of ik ter gelegenheid van haar pensioen een 19de eeuws diner kon verzorgen, voor 14 personen, met uitleg over dineren en etiquette uit de eervorige eeuw. En mijn broer wilde graag voor zijn huwelijk met mijn beste vriendin, drie maanden later heel graag een feestelijke bijzondere lunch.

Eerst het pensioendiner. Mijn moeder wilde full swing. De uitnodiging op 19de eeuwse wijze, een fraai gedekte tafel, natuurlijk 19de eeuwse gerechten én met uitleg tussendoor!
De gerechten werden in drie gangen geserveerd, zodat ik zelf ook een beetje kon deelnemen aan het diner. Niet helemaal correct 19de eeuws, maar wel in de sfeer van. Voor de vegetarische gast maakte ik nog twee vleesloze pasteitjes, zodat ook zij keuze had.
IMG_0856

De voorbereidingen: recepten uitzoeken, tafeldekken en -schikking

IMG_0852 IMG_0850

De uitnodigingen, met de hand gestempeld!

IMG_0853IMG_0855
Uit het Nationaal Kookboek van A.G.L. Westenberg uit 1895 haalde ik de recepten voor de kalfspastei met maderasaus, vispastei en de ham als wilde zwijnsbout. het recept van de aardappelkoekjes vond ik Nieuw geïllustreerd kookboek van H.M.S.J. Holl ca 1930, net zoals de basis voor de aardbeienschuimtaart, de citroenpudding stond in A. Simonsz, Geïllustreerd kookboek van rond 1900, de garnalencocktail volgens recept van mijn oma (geb. 1912). Het pepermunt-recept staat in Oranje Toetjes van Lizet Kruyff en Cees Holtkamp.

Het weekend voor het diner startte ik met het maken van het deeg voor de pasteien, de sauzen, de pepermuntjes en de juliennesoep. Schreef de menu- en naamkaartjes.

Het diner was donderdag, op woensdag ging ik naar het huis van mijn ouders om de strijd met de tijd aan te gaan. Die dag maakte ik de pasteien, marineerde ik de ham voor de ‘wildezwijnsbout’, bereidde de vegetarische pasteien voor. Besloot ik niet de bonbons zelf te maken, maar ze te kopen. Donderdag al vroeg wakker – van de spanning – braadde ik de ham, vroeg mijn vader de garnalencocktail te maken (hij kan dat heel goed!), maakte de aardappelkoekjes, hielp mijn moeder met de sperziebonensalade, bakte ik de schuimtaart, klopte de slagroom en dekte de tafel. Gelukkig deed mijn moeder de bloemen en kwam mijn ene broer kwam vroeg om te helpen.
ik las mijn tekst nog een keer door, ging me omkleden, ander broer met gezin kwam, probeerde mijn hartelapje (nichtje van 3 jaar) uit de keuken te houden (tante Wyke wat ben jij aan het doen?)

Tafeldekken!

IMG_0673 IMG_0680

DSC_0182 IMG_0358

Het was een geweldige mooi en lekkere avond: een succes. De gasten waren in opperste beste stemming, er gebeurde geen ongelukken, geen verbrande vingers of wijn over de jurken), het geheel zag er fraai uit, leuke toespraakjes en tableau vivant, en het eten was gelukt.

IMG_0710   DSC_0196  DSC_0200 DSC_0214DSC_0215

En dat alles in beheersbare stress!
Keeping up the good work: op naar de huwelijkslunch!

Gehaktpastei van de Dames Ankersmit uit 1897

Ankersmit-dames-De-Praktische-Kookkunst-1897-743x1024Ook al hou ik heel erg van koken, er kunnen weken voorbij gaan dat ik nauwelijks in de keuken sta. En dan ineens had ik vandaag een onbedwingbare behoefte om een pastei te bakken. Aangewakkerd door een tocht om een cadeautje vinden voor de verjaardag van mijn schoonzus, belandde ik vanochtend een fijne kookwinkel in de Passage. Mijn oog werd getrokken door een boek Pastei & Paté. recepten van het Franse land van Stéphane Reynaud. dat gevoel wel bedwongen: boek niet gekocht. Maar wat een schitterende en lekkere pasteien staan daar in.
Bovendien zal ik dit jaar enkele feestdiners verzorgen en is het wel verstandig om weer eens te oefenen. En zo toog ik met cadeaus en een broodrooster weer naar huis, om een boodschappenlijstje te maken om vervolgens naar slager en de supermarkt te gaan.
Enige tijd geleden had ik een mooi kookwinkel te Amersfoort een ‘ontluchter’ voor pasteien en andere gebakken gekocht. Die wilde ik ook wel eens uitproberen….

Recept: Gehaktpastei
Koud waterdeeg van 500 gr. bloem, 250 gr. kalfsvleesch, 250 gr. rundvleesch, 250 gr. varkensvleesch, 25 gr. versch spek, 20 gr. zout, 4 eieren, nootmuskaat en peper, eenige takjes dragon en pimpernel, 2 sjalotjes, 75 gr. oud brood zonder korsten, 1dL. witte wijn, 15 gr. boter, bruine piquante saus.

foto-764x1024Maal het vleesch met het spek door een vleeschmolen; fruit de fijngesneden sjalotten in boter lichtbruin; maal het brood eveneens fijn door en amandelmolen, vermeng het met den wijn, de geheele eieren, zout, nootmuskaat, peper, gehakte dragon en pimpernel, gefruite sjalotten en het gemalen vleesch; werk het goed oor elkaar dat het een gelijke massa wordt.
Wrijf een springvorm in met boter, rol het deeg uit en bekleed er de vorm mee, plaats er het gehakt in, leg er een deksel van deeg op; maak een lange rol van deeg, een vingerdik, en leg ze rondom de vorm; bestrijk het geheel met geklopt ei, steek eenige figuren van deeg uit, b.v. bladeren, ringen, enz,. leg deze bovenop en bestrijk ze eveneens met ei; maak in het deksel van de pastei twee insnijdingen, plaats ze in een heeten oven en laat ze 1 1/2 uur bakken; als ze voor die tijd al bruin is, dek dan een met boter ingewreven papier er op. Presenteer er een piquante saus bij.

De pimpernel zit er niet in: ‘even niet voorhanden’ ;-).

De Dames Ankersmit gaven kookcursussen, en het leuke is dat voor in het kookboek allerlei aanbevelingen van de deelnemers staan. C.J. van Geluk (wat een schitterende naam, met deze persoon moet het wel goed komen) verklaart ‘gaarne’ dat ze van de Dames nuttig en praktisch heeft leren koken.
Deze kookleraressen bleven niet op een plek, uit de aanbevelingen blijkt dat ze op verschillende locaties les gaven, onder andere in Deventer en Breda. Daarnaast gaven ze ook knipcursussen.

De lessen werden met veel ijver en lust gegeven, aldus Mevrouw Royer-Viruly te Zwolle. Ook mevrouw C. de VOs van Steenwijk van Nes van Meerkerk is het geheel met alle lof eens.
De kookcursussen werden door niet de eerste de beste gevolgd, blijkt alleen al uit de namen van de dames (Freule De Geer, Douairière van Pallandt-Nobel, Freule Bentinck). Het wordt bevestigd door de Consul-Generaal der Nederlanden te Antwerpen, Jac de Kuijper. Hij schrijft: ‘(….) dat uit de overlegde getuigschriften hem gebreken is, dat de Dames Ankersmit aan vele Dames uit de eerste kringen, tot dezer groote tevredenheid, onderricht gegeven hebben in Maatknippen, Kookkunst enz., en dat naar zijn meening genoemde Dames Ankersmit daarover alle aanbeveling verdienen.’

Zo! Aardig compliment in the pocket! Nu word ik wel heel nieuwsgierig naar de gehaktpastei, maar ik moet nog even wachten hij moet nog zeker een half uur….

foto-1-1024x764
Ach mijn varkentje verdrinkt, misschien iets had ik er minder wijn in moeten doen….
Meer foto’s volgen nog wanneer de pastei uit de vorm is!

foto-11-764x1024PS Gisteravond stond ik in een andere keuken nog een sausje te maken voor bij de pastei. Een sausje kan de gehaktpastei wel gebruiken. En dat was lekker een bruine pikante saus, met madeira. Met familie hebben we vandaag het restant opgegeten!
De kalfspastei uit het Nationaal Kookboek vind ik lekkerder. Toegegeven: ik heb het zout achterwege gelaten, en dat had ik beter niet kunnen dien. Misschien wordt de pimpernel wel écht gemist. Ik weet niet hoe dat smaakt.

Mijn kerstdiner à la 1900

IMG_6330-764x1024 IMG_6323-1024x764

De tafel is volgens Elis M. Rogge gedekt, versierd met roodlint en kerstgroen. Ook de spiegels in de kamer waar het kerstmaal plaats vindt, is opgeluisterd met hulst en dennetakken.

Op het menu:
– garnalen in schelp
– hazenpasteitjes
– gebraden ham met madeirasaus, aardappeltjes uit de oven, doperwten en stoofpeertjes
– (vorm)ijs, citroenpudding, chocoladetaart, schuim.

IMG_6344-1024x764 IMG_6347-764x1024

Citroenpudding
Deze geweldige citroenpudding heb ik gemaakt in de vorm die ik van mijn oma heb geërfd. Het recept komt uit A. Simonsz., Geïllustreerd kookboek: 3 citroenen, 6 eieren, 250 gram suiker, 1 deciliter witte wijn of bessenwijn, 15 gram gelatine.

De eierdooiers worden met de suiker tot schuim geroerd, daarbij worden het citroensap en de wijn gevoegd, die vooraf even verwarmd zijn. Dit mengsel wordt onder voortdurend roeren even doorgekookt; daarna voegt men e gesmolten gelatine en het zeer stijf gekopte eiwit toe en blijft men roeren, tot de pudding stijf genoeg is, om in den vorm gedaan te worden. Voor het roeren der eidooiers moet een een houten of zilveren lepel gebruikt worden. De vorm behoort van binnen met amandel- of slaolie bestreken te zijn. Bij citroenpudding worden droge biscuits of zwavelstokken voorgediend.

IMG_7561-768x1024 IMG_6338-1024x764

IJs
Het kerstdiner was een uitgelezen kan om deze twee schitterende ijsvormen eens uit te proberen. Een aflevering van Royal Upstairs Downstairs waarin Ivan Day ijs maakt voor diner was de inspiratiebron. ‘Dat doe ik wel’ dacht ik. maar niets bleek minder waar. Het is enorm lastig. Mezelf beschermende had ik al besloten niet ook nog zelf ijs te maken, maar gewoon ijs te gebruiken uit de supermarkt.

Maar het lossen van de ijsvormen is een worsteling. De asperges braken en smolten snel. Een gekoelde schotel was voor het laatste probleem een oplossing. Verschillende soorten ijs geprobeerd: sorbet-, water- en roomijs.

Uiteindelijk 6 asperges weten te maken, voor het kerstdiner. De bloem is maar voor de helft gelukt. Maar het ach, het kaarslicht camoufleert een boel…
IMG_6351-1024x764 IMG_6352-1024x764