Mejuffrouw,
Uw brief deed mij zeer veel leed. Ik hoopte dat U mijn hartelijk gemeend voorstel minstens een weinig in overweging had willen nemen en eenige uitstel mij in staat had gesteld U meermalen nog te ontmoeten voor Gij eene beslissing nemen zoudt.-

Deze brief kreeg ik ruim een jaar geleden voor het eerst onder mijn ogen tijdens een zoektocht naar mijn voorouders. Die ontdekkingsreis begon met een stapel menukaarten die ik van mijn oom kreeg. Op de vele menukaarten stonden namen geschreven, data en gelegenheden. Ik wilde graag weten wie als deze mensen waren. Een aantal namen kende ik er wel, zoals mijn opa. Dit was zijn familie, zijn tijd waarin hij was opgegroeid, zijn vader en moeder, zijn grootouders. Ik begin bij de oudste menukaart. Die is van 4 april 1891, de dag dat mijn overovergrootouders trouwden: Henri Swarttouw (1852-1923) en Octavie Jullien (1866-1949).

Uit bovenstaande citaat blijkt dat de zaken er anders voor hebben gestaan. Octavie en Henri hebben elkaar ontmoet in Delft. Zij een Belgische uit Koekelberg, kwam naar Delft om haar oude oom, Oom Auguste Jullien, werkzaam als boekhouder bij het Ministerie van Oorlog te verzorgen. Oom Auguste staat nu in de familie bekend als ‘mopperoom’, waarschijnlijk omdat hij zoveel brieven schrijft naar het ministerie, telkens met de vraag om loonsverhoging. In al die jaren weet hij zijn jaarsalaris op te krikken van 400 naar 900 gulden.

In Delft woont ook de schrijver van de brief: Henri Swarttouw, sigarenhandelaar en -fabrikant. En oom Auguste heeft heel wat sigaartjes gerookt. De jonge Octavie maakt indruk op Henri. Eind mei (1890) vraagt hij haar ten huwelijk. Het aanzoek blijkt onverwacht. Het archief bevat een drietal brieven van haar zussen. Josephine, Maria en Louise schrijven elk afzonderlijk over hun zorgen en geven zusterlijke raad. Het lijkt er dus op dat Octavie geen idee heeft wat ze met dit aanzoek moet. Of ze nu werkelijk goede steun aan haar oudere zusters heeft…? Wat Octavie zelf voelt en denkt, weten we niet. Maar we weten wel dat ze hem afwijst per brief af, zoals blijkt uit de verdrietige reactie van Henri.

Uit zijn brief wordt duidelijk dat hij zijn vraag enigszins onbehouwen heeft gesteld: Ik gevoel dat ik U verontschuldiging moet vragen voor de wijze waarop ik U mijn wenschen kenbaar maakte.
Misschien heeft hij te weinig gedaan om haar het hof te maken, wellicht was hij te haastig, verzucht hij daarna. Toch hoopt hij haar nog te zien, hoewel ze geen aanleiding geeft om hoop te hebben en haar te kunnen kunnen overtuigen van zijn gevoelens voor haar. Hij hoopt door de tijd dat hij enige bezwaren kan wegnemen. Misschien doelt hij op het leeftijdsverschil: hij is 38, zij 24.
Het lijkt een hopeloze zaak. Maar niets is minder waar. Begin augustus van hetzelfde jaar is het toch nog goed gekomen. Een ontroerend briefje is bewaard gebleven:

Delft, 9 aug 1890, Confindentieële mededeeling aan den Heer en Mevrouw Schoon te denHaag. Verloofd Mejuffrouw Octavie Jullien van Brussel met H. Swarttouw !!!! Het is nog slechts bekend in zeer enge eigen kring.

Wat er in de tussentijd is gebeurd weten we niet. Misschien heeft Oom Auguste de zaken bepleit? Het zal een opluchting voor weduwe Jullien zijn, dat ze tenminste een van haar dochters ‘kwijt’ is. De andere drie dochters blijven ongehuwd. Zij gaan samen wonen in Brussel in Villa des Muguets aan Avenu Montjoie (zie foto), dat tot in de jaren 60 in de familie zal blijven en in de verhalen tot de dag van vandaag.

Oom Auguste, die mogelijk een rol heeft gespeeld in de totstandkoming van het huwelijk, overlijdt op 3 januari 1891. Wellicht toch nog plotseling, want op eerste Kerstdag schuift hij nog wel aan bij het Kerstdiner in Koekelberg, het ouderlijk huis van Octavie Jullien. Door het overlijden van Auguste verhuist Octavie weer naar België, terwijl haar verloofde te Delft achterblijft.
Het verloofde stel is gelukkig, maar heeft het ook moeilijk met de scheiding. Door de briefwisseling, waarvan alleen de brieven van Henri bewaard zijn gebleven, krijgen we een prachtig beeld van het leven van twee verliefden aan het einde van de negentiende eeuw. Prachtige tastbare familiegeschiedenis!

Volgende keer: over de brieven, huwelijkscadeaus en een bazelende verloofde.