Mijn kerstdiner à la 1900

IMG_6330-764x1024 IMG_6323-1024x764

De tafel is volgens Elis M. Rogge gedekt, versierd met roodlint en kerstgroen. Ook de spiegels in de kamer waar het kerstmaal plaats vindt, is opgeluisterd met hulst en dennetakken.

Op het menu:
– garnalen in schelp
– hazenpasteitjes
– gebraden ham met madeirasaus, aardappeltjes uit de oven, doperwten en stoofpeertjes
– (vorm)ijs, citroenpudding, chocoladetaart, schuim.

IMG_6344-1024x764 IMG_6347-764x1024

Citroenpudding
Deze geweldige citroenpudding heb ik gemaakt in de vorm die ik van mijn oma heb geërfd. Het recept komt uit A. Simonsz., Geïllustreerd kookboek: 3 citroenen, 6 eieren, 250 gram suiker, 1 deciliter witte wijn of bessenwijn, 15 gram gelatine.

De eierdooiers worden met de suiker tot schuim geroerd, daarbij worden het citroensap en de wijn gevoegd, die vooraf even verwarmd zijn. Dit mengsel wordt onder voortdurend roeren even doorgekookt; daarna voegt men e gesmolten gelatine en het zeer stijf gekopte eiwit toe en blijft men roeren, tot de pudding stijf genoeg is, om in den vorm gedaan te worden. Voor het roeren der eidooiers moet een een houten of zilveren lepel gebruikt worden. De vorm behoort van binnen met amandel- of slaolie bestreken te zijn. Bij citroenpudding worden droge biscuits of zwavelstokken voorgediend.

IMG_7561-768x1024 IMG_6338-1024x764

IJs
Het kerstdiner was een uitgelezen kan om deze twee schitterende ijsvormen eens uit te proberen. Een aflevering van Royal Upstairs Downstairs waarin Ivan Day ijs maakt voor diner was de inspiratiebron. ‘Dat doe ik wel’ dacht ik. maar niets bleek minder waar. Het is enorm lastig. Mezelf beschermende had ik al besloten niet ook nog zelf ijs te maken, maar gewoon ijs te gebruiken uit de supermarkt.

Maar het lossen van de ijsvormen is een worsteling. De asperges braken en smolten snel. Een gekoelde schotel was voor het laatste probleem een oplossing. Verschillende soorten ijs geprobeerd: sorbet-, water- en roomijs.

Uiteindelijk 6 asperges weten te maken, voor het kerstdiner. De bloem is maar voor de helft gelukt. Maar het ach, het kaarslicht camoufleert een boel…
IMG_6351-1024x764 IMG_6352-1024x764

Een huwelijk in de oorlog

Amy Groskamp – Ten Have,Hoe hoort het eigenlijk? (1940)
Hoe hoort het eigenlijk? Hét Nederlandse etiquetteboek. Mijn oma (1912-2005) kreeg het bij of haar verloving of haar trouwen, in 1939 of 1941. Ik vermoed bij haar verloving, omdat ze de volgende passage heeft gemarkeerd: “Een verloofd paar zette men aan tafel naast elkaar, ook als het diner niet voor hen gegeven wordt.” 

Hoewel uit de gegoede burgerij, heeft mijn oma zich toch lichtjes verbaasd over de ‘digestiebezoeken’. In potlood schreef ze er achter  = spijsvertering bezoeken? Uit meer aantekeningen blijkt dat mijn oma het boek écht heeft gelezen en mogelijk heeft toegepast. Bij een passage over het lopen langs de straat, heeft ze “de man loopt eerst de trap op” aangetekend. Op pagina 130: De welopgevoede man zal immer ongeschoren aan tafel verschijnen, noch ongeschoren zijn vrouw begeleiden naar comedie, concert, bridge-avond e.d. O jee! is het commentaar dat er bij geschreven staat!
 1939-menuverlovingADSxHvdB-633x1024Van het weekend vroeg ik aan mijn vader, die het familiearchief beheert, of er ook menukaarten zijn. Na een kleine zoektocht, dook mijn vader enkele menukaarten, en visitekaartjes van mijn grootouders op. Ik meen me te kunnen herinneren dat een verloving soms werd aangekondigd door het visitekaartje van de man en van de vrouw tezamen in één envelopje te doen.

Mijn grootouders zijn verloofd in 1939. Een hele spannende tijd, half Europa al in oorlog, en Nederland was in september 1939 ‘neutraal’, maar was sinds augustus al wel gemobiliseerd.
Ook mijn Pake (1909-2000) was gemobiliseerd bij de bewakingstroepen van vliegveld Valkenburg (ZH), daarom werd het verlovingsdiner gehouden in Hotel De Zwaan te Lisse (De Bollenstreek). De verloving vond plaats op 10 september 1939, de verjaardag van mijn Pake.

 

 

Op het menu stond:

Aspergesoep
Kalfsvlees met andijvie en gekookte aardappelen
Gebraden kuiken met compote en gebakken aardappelen
Vruchtensalade

Twee jaar na de verloving, in oorlogstijd trouwen ze op 21 april 1941 in Nieuwleusen. Van het huwelijksdiner in Grand Hotel Wientjes zijn ook de menukaarten bewaard gebleven. Het is duidelijk oorlogstijd, geen mooi gedrukte menukaarten, maar getypt en geïllustreerd met tekeningetjes en versjes. De menukaart voor de bruid is versierd met allerhande huishoudelijke apparaten. Naaien en breien en stoken en koken en wassen en plassen: Voorlichteres, gij zult al deze vakken nu thuis toe gaan passen.

1941-menuhuwADSxHvdB-B-704x10241941-menuhuwADSxHvdB-Baz-704x1024

1941-menuhuwADSxHvdB-Bg-704x1024    1941-menuhuwADSxHvdB-Bgaz-704x1024

Alle meisjes in de familie van oma moesten een vak leren, wat niet gebruikelijk was in deze kringen. Zodat ze zich in ieder geval zelf konden onderhouden. Mijn oma is naar Rollecate, een leraressenopleiding voor landbouwhuishoud- en nijverheidsonderwijs, in Deventer geweest. Ze werkte toen als voorlichter voor plattelandsvrouwen: hoe men zich met minder geld toch netjes de huishouding kon doen. Mijn Pake was werktuigbouwkundige en op zijn menukaart stond:  Goed gepast en juist gemeten, is niet immer tijd versleten.

1941-menuhuwADSxHvdB-vBg-704x10241941-HvdBxADS1-607x1024

Ook de menukaarten voor de andere belangrijke gasten zijn eveneens geïllustreerd. De vader van de bruidegom was de tekenaar van al deze menukaarten. Op de achterkanten van de menukaarten staan de handtekeningen van de aanwezigen.

In oorlogstijd stond dit op het menu:

Crême Agnes
Sorel
Tartelettes aux Crevettes
Tournedos á la Jardinière, Sc. Madéra
Pouding Chipolata, Sc. Marasquin
Fruits
Mijn grootouders zijn bijna 60 jaar getrouwd geweest.

Het vierde diner in bereiding

Morgenavond diner 4, weer voor collega’s. In verband met het mooie lenteweer, dat er mogelijk aan gaat komen dit weekend, staat het volgende op het menu:

  • Lente soep (soep van jonge groenten)
  • Vispastei
  • Gebraden kalfsvlees
  • Abrikozentaart, appeltaart, pudding
  • Kazen, noten en druiven.

en wie weet hebben we tijd voor koffie…

Vooral de vispastei wordt spannend. Bij de inleiding van het veertiende hoofdstuk Pasteien, no. 341 Pasteikorsten (vol-au-vents) staat het volgende: “De pasteikorsten maakt men van bladerdeeg no. 29, die men bakt en waarin men later den ragout doet. Men noemt deze vol-au-vents. Het bakken daarvan is niet ieders werk. Men besteld ze gewoonlijk bij den banketbakker.”

De bakker ziet me aankomen. Gelukkig geeft het Nationaal Kookboek ook een andere optie: “De met papier opgevulde pasteikorsten (de zoogenaamde slaapmutsen) leveren minder gevaar voor mislukking.”

Mooi, er gloort hoop aan de horizon. Alhoewel de enorm lange beschrijving van hoe je die slaapmuts dan moet maken me wel enigszins angst inboezemt. Het deeg ligt al enige tijd te rusten op de tuintafel (! want moet koel), de hoogste tijd om het weer te rollen!