Het huisdierenportret is een apart genre in de schilderkunst. En relatief jong. Het ontwikkelde zich in de negentiende eeuw en natuurlijk alleen in die standen waar men wat geld over had. Er moeten heel wat portretten van geliefde honden en katten zijn geschilderd, geaquarelleerd, getekend en gefotografeerd. Nu nemen we selfies met onze hond of kat. En nog steeds laten we onze lievelingen vereeuwigen op doek, nu veelal een fotoprint. Al die portretten bewijzen maar weer dat onze huisdieren een belangrijke plaats in ons leven innemen. Van kinderen én volwassenen.
Dit portret toont een poes op leeftijd. Een respectabele poezendame, die niet meer achter de muizen aan hoeft. Maar eentje die tussen de geraniums op de vensterbank zich mag laten koesteren door de zon. Tenminste zo kijkt ze mij aan. Op de achterzijde van het schilderij staat beknopt haar levensgeschiedenis, dat ze Nelly heet, dat ze geboren is op 30 april 1900 (of 1906, dat is niet goed leesbaar) dat ze op 5 december 1913 is geschilderd en op 26 april 1915 is overleden.
Poes Nelly weer ‘thuis’, zo bleek uit wat ‘onderzoek’. Het schilderijtje werd in 1913 geschilderd door de 20-jarige schilder Jacob Lucas Jongsma. Zijn atelier had hij aan de Cartesiusstraat 46 te Den Haag. Op nummer 44 woonden zijn ouders en poes Nelly. Het is twee straten verderop van waar ik woon. De lijst komt van de lijstenfabriek en kunsthandel Louis Beck aan de Weimarstraat, de winkelstraat van ‘onze’ buurt. Jacob Jongsma werd in 1893 geboren te Den Helder, verhuisde naar Den Haag, woonde en werkte aan de Cartesiusstraat. Toen hij trouwde ging hij naar Rijswijk.In 1926 overleed hij – oud werd hij niet – en liet een gezin met twee kinderen achter.
Jongsma was autodidact, maar is bij kunstenaar Willem de Zwart in de leer geweest. Hij schilderde over het algemeen landschappen in ‘naturalistische trant’. De schilder werkte niet alleen in zijn atelier, hij trok er ook op uit: de Veluwe, Rhenen, Breukelen. In Friesland maakte Jongsma met Egnatius Ydema schildertochten per zeilboot ‘Wetter Wulpe’. De Haagse kunsthandelaren Koch en Scheen waren de belangrijkste afnemers van zijn werk. Er werden ook schilderijen verkocht in de Verenigde Staten en Canada. Naast het kunstenaarschap was hij ook architect en hij heeft meegewerkt aan de ontwerpen enkele woonwijken in zijn woonplaats.
Naast landschappen en stadsgezichten schilderde hij enkele portretten. Van familieleden en dus niet voor de verkoop. Ook dit prachtige poezenportret zal voor de familie gemaakt zijn.
U begrijpt dat het liefde op eerste gezicht was. Dat dit portret bij mij moest hangen. En dat dat ook heel goed past als je van de geschiedenis van het dagelijks leven van rond 1900 houdt. Zo’n aandoenlijk poezenportret is zeer begerenswaardig. Poes Nelly is voor mij een ode aan de huisdieren waarmee ik ben opgegroeid, en van de huisdieren die ik nu heb. Een van die lijkt zelfs op haar.
Recente reacties