Laatste deel: de avonturen op een jour

De belangrijkste vraag voor vandaag is, hoe gek het ook klinkt na 1,5 dag bakken, hoe zet men eigenlijk thee? Het kookboek van Henriette Davidis, Het keukenboek, (1887) bevat het volgende recept:

Om goede thee te zetten, met men hardkokend water, en wel liefst regenwater, hebben. Eerst wordt de theepot daarmede gewarmd, en dan voor ieder persoon een goede lepel thee (bij een klein getal gasten wat meer) daarin gedaan, met zeer weinig water er opgegoten, nadat de thee eenigen tijd daarmede heeft staan trekken, giet men den pot half vol; wat later vult men dien gheel. De thee mag wel op een komfoor worden gezet, maar men moet zorgen dat zij niet kookt. Bij het schenken moet men nooit water in de kopjes gieten, maar men schenke die ieder half zoo vol als men ze hebben wil, giete dan wet water in den pot, en vulle de kopjes verder aan.

IMG_6973-1024x764De theeblaadjes worden dus direct in de pot gedaan, wnt natuurlijk bij het schenken van de thee een probleem oplevert. Hoe zorg je er voor dat de thee blaadjes niet in het kopje komen. In het theedoosje dat ik ooit kreeg, bevat naast theelepeljes, theeschepje, suikerschepjes, en klontjestang, ook een theezeefje. De thee wordt door het zeefje geschonken die de blaadjes tegenhoudt. Simpel zou je zeggen, maar niets is minder waar. Gisteren heb ik het theezeefje, dat in de tuit van de theepot gedaan moet worden, uitgeprobeerd. Een enorme knoeiboel. Het theezeefje kantelt, waardoor alsnog de blaadjes in het kopje vallen, of erger ernaast. Wat ik ook deed, het lukte niet. Ik ben dan ook geen dame van stand.

foto-2-2-1024x764IMG_6992-1024x764

 

Met een los theezeefje, dat geen scharnierende onderdelen had, werkte veel beter, maar nog is theeschenken niet eenvoudig. Zo’n theepot wordt hartstikke heet, en het handvat is zo klein, waardoor je je handen brandt. Dames van stand hebben natuurlijk hele elegante, slanke handen, waardoor ze daar waarschijnlijk geen last van hadden.
Stel dat alles goed gelukt was, kon er toch een beetje gruis in het kopje gekomen zijn. Daarom had elke theeservies een spoelkom, waarin het kopje even omgespoeld kon worden (werd het kopje ook afgedroogd?).

IMG_7739-768x1024

IMG_6993-764x1024

Maar goed hier anno 2014 werd het een lichte knoeiboel, maar wel gezellig en lekker. Vanochtend nog laurakoekjes en madeleines gebakken in twee verschillende vormen.
De traditionele langwerpige madeleines, zoals we ze kennen, en wat schelpachtige. Deze vormpjes heb ik al lang, maar wist eigenlijk niet waarvoor ze gebruikt werden, totdat ik een prent uit het kookboek van Jules Gouffé zag: schelpachtige madeleines.

tafel-1024x764 IMG_6971-1024x764

De jour volgens Egbertina de Wijs-Van der Mandele

E.C.-v.d.MHet-wetboek-van-mevrouw-Etiquette-ca.-1900-707x1024Ik ga aanstaand weekend een jour houden en heeft de familie opgetrommeld om te komen. Zo heurt dat natuurlijk niet. Een jour is namelijk de vaste ontvangdag van een dame op stand. Rond 1900 was het zeer modern om als dame van stand een vaste dag met vast uur (meestal tussen drie en zes uur) te hebben waarop je kennissen en gelijken ontving. Op de andere dagen kwam de dame dan op jours van andere dames.

Vandaag de jour volgens Egbertina de Wijs-Van der Mandele. In haar boek Het wetboek van Mevrouw Etiquette (ca.1900) besteedt ze een heel hoofdstuk aan de jour, of ontvangdag zoals ze het liever wil noemen.
De ontvangkamer moet er gezellig uitzien. De kamer is versierd met bloemen in vazen, lampen met grote kappen die aangestoken zijn. Er wordt geurige thee met allerlei fijn gebak en toast geserveerd. De Wijs-Van der Mandele schrijft dat “weelde in al deze dingen wordt hoe langer hoe grooter; het is als een wedstrijd, waarin de eene de andere tracht te overbluffen met het ronddienen van verfijne lekkernijen.”

Gouffe-10-674x1024Natuurlijk kunnen er ook eenvoudige jours gegeven worden, die volgens de schrijfster van het boek mogelijk veel gezelliger en prettig zijn om dat ze voor de gastvrouw en niet voor de exquise thee en delicieuse koekjes komen.

Ook voor de kleding zijn er regels: “bij schotels vol lekkernijen en ‘first rate afternoon tea’ hoort natuurlijk een ‘ravissant’ toilet.” De bezoekers dienen dus keurig gekleed te gaan, de gastvrouw mag een gekleurd toilet dragen, welke de regels voor het middagkostuum niet mogen overschrijden.

Zo’n jour is een heel werk voor de gastvrouw, zij moet de gasten ontvangen, afscheid nemen, zorgen dat iedereen thee en verversingen krijgt en ze moet met iedereen praten. De gastvrouw moet eveneens verantwoordelijk nemen in het discour. Er mag niet worden geroddeld, kwaad worden gesproken en te ernstige kritiek worden geuit.

Mevrouw Etiquette is niet erg enthousiast over de jour:
“Is het wonder, dat men de ontvangdagen niet meer gezellig vindt, dat men ze beschouwt als behoorende tto de lasten der samenleving, en is het te verwonderen dat er mesnchen zijn, die de ontvangdagen afschaffen, omdat ze niet meer beantwoorden aan het eigenlijke doel, waartoe ze in het leven geroepen waren: het helpen bijdragen tot het bevorderen van het intiem bezoek.
In plaats van meer intiem zijn deze verplichte ‘jours’ nog officieeler geworden dan de gewone visites vroeger waren.”

Mijn jour zal mogelijk aan tafel gehouden worden, in verband met een klein familielid van bijna 2 jaar oud (grote vraag: neem je een kind mee naar een jour?). Niet alleen vanwege de dreumes zal er thee aan tafel gedronken worden, ook vanwege het gebruik van het familie servies uit 1850. Dit porseleinen Meissen-theeservies zal speciaal de kast verlaten om weer sinds jaaaaaren gebruikt te worden. Een andere belangrijke vraag is, welke fijn gebak en toast zal ik aan de familie serveren?
foto-2-2-1024x764  foto-1-1-1024x764

Morgen deel 2 van de jour, dan komt Johanna van Woude aan het woord die in 1898 het etiquette boek Vormen. Handboek voor dames schreef.